วัดสาขลา

* สงครามเก้าทัพ เป็นสงครามครั้งสุดท้ายระหว่างไทยกับพม่า ในปี พ.ศ.2325 ต้นสมัยรัตนโกสินทร์ ขณะนั้นพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก รัชกาลที่ 1 เพิ่งขึ้นครองราชย์ และกำลังสถาปนาราชธานีแห่งใหม่ ส่วนทางพม่า มีกษัตริย์องค์ใหม่ คือพระเจ้าปดุง ขึ้นเป็นกษัตริย์อังวะ ต่อมาในปี พ.ศ.2328 พม่าได้รวมกองทัพนับแสนคน แบ่งกำลังพลและจัดกระบวนรบออกเป็น 9 ทัพ กระจายกันเพื่อเข้าโจมตีกรุงรัตนโกสินทร์ แม้ขณะนั้นกำลังพลของไทยจะน้อยกว่าพม่า แต่ด้วยการวางยุทธวิธีและอุบายในการทำศึก ทำให้สงครามครั้งนี้ไทยได้รับชัยชนะ

สิ่งที่น่าสนใจภายในวัดสาขลา

พระปรางค์เอน

พระปรางค์เอน เป็นองค์พระปรางค์เก่าแก่ ตั้งอยู่บริเวณริมคลอง แต่เดิมตอนสร้างนั้นสร้างทรงตรง ไม่ได้เอนอย่างปัจจุบัน กระทั่งเมื่อประมาณร้อยกว่าปีก่อน ได้เกิดน้ำท่วมขัง ผืนดินที่ลอยตัวอยู่บนโคลนเกิดการทรุดตัว องค์พระปรางค์จึงได้เอียงไปทิศตะวันตก ประมาณ 15 องศา หลังจากนั้นก็ไม่ได้เอียงเพิ่ม และไม่มีทีท่าว่าจะล้มลงมา จึงได้ปล่อยให้เอนจนเป็นเหมือนสัญลักษณ์ของบ้านสาขลา

พื้นที่โดยรอบพระปรางค์ ได้มีการปรับภูมิทัศน์โดยรอบขึ้นใหม่ กั้นกำแพงแก้วเป็นแนวสี่เหลี่ยมจตุรัสไว้โดยรอบ ตรงกลางเป็นปรางค์ประธานองค์ใหญ่ มุมทั้ง 4 ของกำแพงแก้วประดับด้วยปรางค์ประจำทิศทั้ง 4 มีขนาดย่อมลงมา แต่ละด้านของกำแพงแก้ว มีซุ้มประตูเดิม เป็นทางเข้าสู่ลานประทักษิณารอบองค์พระปรางค์

ปรางค์ประธานมีลักษณะเป็นทรงฝักข้าวโพด ซึ่งเป็นลักษณะของสถาปัตยกรรมสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น ฐานทรงสี่เหลี่ยมย่อมุมไม้สิบสอง ส่วนกลางของพระปรางค์ ทำเป็นซุ้มจระนำ ประดิษฐานพระพุทธรูปปางห้ามสมุทรไว้ทั้ง 4 ด้าน ปัจจุบันแตกหักไป เหลือให้เห็นบนพระปรางค์เพียง 2 ด้าน

เมื่อปี พ.ศ.2556 ชาวบ้านสาขลาได้มีการฟื้นฟู สืบทอดงานประเพณีการห่มผ้าพระปรางค์ โดยมีการแห่ผ้าแดงไปรอบชุมชน พร้อมทำพิธีบวงสรวง เพื่อรวมจิตศรัทธาของคนในชุมชน และเป็นการบูชาองค์พระปรางค์ ได้ร่วมกันทำบุญ ก่อพระเจดีย์ทรายบริเวณวัด และชักผ้าขึ้นห่มพระปรางค์เอียง
 

พระอุโบสถและวิหาร

โบสถ์และวิหาร เป็นอาคารที่สร้างอยู่คู่กัน ในปี พ.ศ.2548 ได้เกิดน้ำท่วมเข้าไปในโบสถ์วิหาร ชาวบ้านจึงได้ช่วยกันยกอาคารอุโบสถและวิหารให้สูงขึ้นจากเดิมอีก 3.5 เมตร เมื่อยกโบสถ์ขึ้น บริเวณใต้ฐานโบสถ์ได้พบลูกนิมิตรเก่า และกรุพระอีกมากมาย จึงได้นำมาทำเก็บไว้ในส่วนของพิพิธภัณฑ์เพื่อการเรียนรู้ เมื่อโบสถ์วิหารยกสูงขึ้นแล้ว ใต้ถุนด้านล่างอาคารโบสถ์วิหารได้จัดทำเป็นพิพิธภัณฑ์ ที่เปิดให้เข้าชมได้ฟรี ภายในแบ่งเป็นห้องๆ การจัดแสดงเรื่องราวต่างๆ ไว้เป็นส่วนๆ มีเรื่องราวเกี่ยวกับพระพุทธรูป พระพี่น้องที่ขุดพบใต้ฐานโบสถ์ รูปปั้นหุ่นขี้ผึ้งพระบูรพาจารย์และเกจิอาจารย์จากทั่วประเทศไทย ห้องลอยบัวหลวงพ่อบัวเข็ม เป็นต้น

ส่วนของพระโบสถ​์และวิหาร กลายเป็นชั้น 2 โดยมีบันไดทางขึ้นจากทางด้านหน้า เป็นอาคารที่อยู่ใกล้กัน ได้จัดทำพื้นเป็นระนาบเดียวกัน เดินถึงกันได้สะดวก บริเวณชายคาโบสถ์และวิหาร เชื่อมต่อหลังคาให้กันแดดฝนได้ตลอดแนว รอบอาคารโบสถ์วิหาร ทำเป็นระเบียงรอบ ริมระเบียงก่อเป็นม้านั่งยาวตามแนวระเบียง

จากบันไดด้านหน้า เมื่อขึ้นไปยังด้านบน อาคารที่อยู่ทางขวามือจะเป็นโบสถ์ ส่วนทางซ้ายมือเป็นวิหาร ลานด้านหน้าจัดตั้งเครื่องสักการะบูชา สำหรับจุดธูปบูชาพระก่อนเข้าไปกราบพระด้านใน ภายในพระอุโบสถ ประดิษฐานพระประธานคือ หลวงพ่อโต พระพุทธรูปศิลปะสมัยอู่ทอง ปางมารวิชัย เป็นที่เคารพศรัทธาของชาวบ้านเป็นอย่างมาก
 

พิพิธภัณฑ์ใต้อาคารโบสถ์และวิหาร

ใต้อาคารโบสถ์และวิหาร จัดเป็นส่วนของพิพิธภัณฑ์หลากหลายรูปแบบ การเข้าชมด้านใน เปรียบเสมือนได้ทำการลอดใต้โบสถ์วิหาร และฐานหลวงพ่อโต เพื่อความเป็นสิริมงคลด้วย ทางเข้าจะอยู่ทางซ้ายมือ ทำเป็นซุ้มประตูมีลักษณะเป็นปากราหู ที่เชื่อว่าเป็นการขจัดปัดเป่าสิ่งชั่วร้าย ส่วนทางออกทำเป็นรูปปั้นช้างขนาดใหญ่ เป็นช้างพลายมหาลาภ เวลาออกตรงทางออกจึงเหมือนกับการได้ลอดท้องช้างออกไป เชื่อว่าทำให้โชคดี รอดพ้นอุปสรรคต่างๆ พื้นที่ด้านในพิพิธภัณฑ์แบ่งซอยออกเป็นห้องต่างๆ มีการจัดแสดงแต่ละส่วนไว้ต่างกัน ได้แก่

- ลูกนิมิต ลูกเอก เป็นลูกนิมิตโบราณ ทำจากศิลาแลง อายุไม่ต่ำกว่า 150 ปี มีลักษณะไม่กลมเกลี้ยงเหมือนกับลูกนิมิตปัจจุบัน ลูกนิมิตนี้ได้นำมาจัดวางไว้ในที่ตรงกับใจกลางพระอุโบสถ ด้านบนเป็นที่ประดิษฐานพระประธาน จุดนี้สามารถปิดทองลูกนิมิตเพื่อความเป็นมงคลได้

- พระพุทธรูปปางบำเพ็ญทุกรกิริยา เป็นห้องจัดแสดงส่วนหนึ่งของพุทธประวัติก่อนตรัสรู้ เป็นรูปปั้นพระพุทธเจ้ากำลังบำเพ็ญทุกรกิริยา ร่างกายผ่ายผอม ภาพประกอบมีลักษณะเหมือนฉาก 3 มิติ ผนังทั้งสามด้านวาดเป็นภาพป่า ต้นไม้ มีหมู่ภิกษุสงฆ์ และเทวดารายล้อมอยู่ใกล้ๆ

- พระสองพี่น้อง เป็นห้องจัดแสดงพระสองพี่น้อง พระพุทธรูปที่ขุดพบตอนยกโบสถ์ขึ้น โดยจัดพระสองพี่น้องไว้ในตู้กระจกตรงกลางห้อง ผนังด้านข้างวาดเป็นภาพนูนต่ำ เป็นภาพพื้นที่บริเวณวัดสาขลา ดูแล้วมีมิติเหมือนกับสถานที่จริงที่พบพระทั้งสององค์

พระสองพี่น้องเป็นพระพุทธรูป 2 องค์ ยืนหันหลังพิงกัน องค์หนึ่งเป็นปางประทานพร และอีกองค์เป็นปางห้ามสมุทร บริเวณริมทางเดินมีภาพถ่ายจริงขณะที่ขุดพบแสดงไว้ให้ดูด้วย

- พระพุทธรูปศิลา เป็นห้องบริเวณฐานหลวงพ่อโต จัดแสดงพระพุทธรูปศิลาที่ขุดพบใต้วิหาร ตอนขุดพบนั้น เศียรและตัวหักอยู่ เมื่อนำมาประกอบต่อกัน จึงมีลักษณะดูผิดรูปไป บริเวณนี้ ส่วนเพดานจะมีฐานพระโผล่ออกมา ทางวัดได้เปิดไว้ เพื่อให้ได้ปิดทองใต้ฐานพระเลย

- พระสังกัจจายน์ อยู่ด้านข้างบริเวณทางเดิน สามารถโยนเหรียญให้เข้าไปในสะดือพระได้

- ห้องลอยบัว เป็นห้องที่ดูสงบเย็น เปิดไฟแสงสลัว ด้านในประดิษฐานหลวงพ่อบัวเข็ม หน้าองค์พระทำเป็นสระบัวกลางห้อง เพื่อลอยบัวขอพร ส่วนบริเวณด้านข้างยกพื้น จัดเป็นล็อกๆ ประดิษฐานหุ่นขี้ผึ้งบูรพาจารย์ ขนาดเท่าองค์จริง ได้แก่ สมเด็จพระพุฒาจารย์ (โต พรหมรังสี) วัดระฆัง, หลวงปู่มั่น ภูริทัตโต วัดป่าสุทธาวาส, หลวงพ่อสด วัดปากน้ำ, ท่านพ่อคล้าย วัดสวนขัน, หลวงปู่ศุข วัดปากคลองมะขามเฒ่า, หลวงพ่อพูล วัดไผ่ล้อม, หลวงพ่อแพ วัดพิกุลทอง, หลวงพ่อหลิว วัดไร่แตงทอง, หลวงพ่อเงิน วัดบางคลาน, หลวงปู่เสาร์ เป็นต้น

- ห้องพิพิธภัณฑ์เทพศรีสาขลา อยู่บริเวณริมด้านข้างรอบนอกอาคาร ภายในห้อง จัดแสดงเทวรูปตามความเชื่อของพราหมณ์ฮินดู และเทพต่างๆเช่น พระตรีมูรติ องค์พระพิฆเนศปางต่างๆ พระอิศวร(พระศิวะ) พญาครุฑ พระแม่ธรณีบีบมวยผม เป็นต้น

- ห้องพระเกจิอาจารย์ เป็นห้องอยู่บริเวณริมด้านข้างรอบนอกอาคาร ภายในประดิษฐานพระพุทธรูปปางปฐมเทศนา ส่วนด้านข้างเป็นตู้โชว์ จัดแสดงรูปปั้นขนาดเล็กของเกจิอาจารย์ต่างๆ มากมาย

- รูปปั้นสิ่งศักดิ์สิทธิ์อื่นๆ อยู่บริเวณริมทางเดินด้านนอก มีรูปปั้นเทพเทวดา นางไม้ต่างๆ เช่นเทวดาประจำวันเกิด บรมครูฤาษีชีวโกมาภัจ นางไม้

- บ่อน้ำจืด ศักดิ์สิทธิ์ เป็นบ่อน้ำที่ขุดพบหลวงพ่อสองพี่น้อง อยู่บริเวณด้านหลังของอาคารฐานโบสถ์วิหาร เป็นบ่อเล็กๆ กั้นรั้วสแตนเลสโดยรอบ
 

พิพิธภัณฑ์รอยพระพุทธบาทจำลอง

เป็นอาคารไม้แบบเรือนไทยใต้ถุนสูง สร้างขึ้นเมื่อปี พ.ศ.2499 ตั้งอยู่ถัดจากอาคารโบสถ์วิหาร ชั้นล่างเป็นห้องสมุดเล็กๆ ทางขึ้นมีบันไดอยู่ด้านหน้า ด้านบนเป็นที่เก็บพระพุทธรูปโบราณ และรอยพระพุทธบาทจำลอง
 

พิพิธภัณฑ์ภูมิปัญญาชาวบ้าน

เป็นอาคารปูน 2 ชั้น ตั้งอยู่ถัดจากเรือนไทย ภายในจัดแสดงเครื่องมือเครื่องใช้ในการประกอบอาชีพ เครื่องมือจับสัตว์น้ำ เช่น ข้องหาปลา คบเพลิงขวด ตะเกียงแก๊ส อุปการณ์ทำนาเกลือ เช่นลูกระหัดวิดน้ำเข้านาเกลือ เป็นไม้ที่เป็นลูกมีใบพัด ใช้คู่กับกังหันลม มีลูกกลิ้ง ใช้กลิ้งพื้นนาให้พื้นเรียบ ไสแถว (คือกวาดเกลือออก) โอ่งเก่า ครกตำข้าว หินโม่แห้ง เขาและกระดูกสัตว์ พระพุทธรูปเก่า ตะเกียง กระจาด กระด้ง เป็นต้น
 

ศาลาเรือนไทยสาวกล้า

เป็นศาลาที่สร้างขึ้นใหม่ ตั้งอยู่ใกล้กับองค์พระปรางค์ เป็นศาลาเรือนไทยทรงจตุรมุข ด้านหน้ามีสิงห์คู่แบบจีน ชาวบ้านร่วมใจกันสร้างขึ้นเพื่อเป็นอนุสรณ์ เชิดชูวีรกรรมในการสู้รบกับพม่า ทั้งยังเป็นที่มาของคำว่า สาขลา ด้านในมีรูปปั้นสาวไทยถือสากตำข้าว
 

ตลาดโบราณ บ้านสาขลา

ในวันหยุดเสาร์ อาทิตย์ บริเวณวัดสาขลา จะมีชาวบ้านมาขายสินค้าท้องถิ่น ผลิตภัณฑ์ชุมชนบ้านสาขลาที่ขึ้นชื่ออย่าง กุ้งเหยียด อาหารทะเลสด และแห้งอื่นๆ อีกมาก เช่น กะปิ น้ำปลา หอยหวาน หอยแครง อาหารสำเร็จรูปของคาว ของหวาน และสินค้าอื่นๆ อีกมาก