พระเจดีย์กลางน้ำ จังหวัดระยอง

พระเจดีย์กลางน้ำ เป็นเสมือนสัญลักษณ์ประจำเมืองระยอง ตั้งอยู่บนเกาะกลางแม่น้ำระยอง โอบล้อมด้วยป่าชายเลน อยู่ในบริเวณก่อนถึงปากแม่น้ำระยอง ปัจจุบันได้มีการบูรณะดูแล และอยู่ในความดูแลของวัดปากน้ำ เพื่อให้เป็นสถานที่ท่องเที่ยว นอกจากนี้นักท่องเที่ยวยังสามารถเดินชมเส้นทางศึกษาธรรมชาติป่าชายเลน ที่อยู่ในบริเวณเดียวกันได้ด้วย

พระเจดีย์กลางน้ำ สันนิษฐานว่าสร้างขึ้นในสมัยรัชกาลที่ 4 เมื่อปี พ.ศ. 2416 ช่วงพระยาศรสมุทร โภคชัยชิตสงคราม (เกตุ ยมจินดา) เป็นเจ้าเมืองระยองอยู่ในขณะนั้น เคยเข้ากรุงเทพและผ่านไปยังจังหวัดสมุทรปราการ เห็นองค์พระสมุทรเจดีย์ หรือเจดีย์กลางน้ำตั้งอยู่บริเวณเกาะกลางน้ำ จึงจำลองแบบมาสร้างให้เป็นสัญลักษณ์สำหรับชาวเรือที่มาถึงระยอง โดยสร้างเป็นเจดีย์ไว้บนเกาะกลางน้ำ โอบล้อมด้วยพื้นที่ป่าชายเลนประมาณ 52 ไร่ พระเจดีย์เป็นแบบก่ออิฐถือปูน สีขาว ทรงระฆังฐานกลม ส่วนยอดมีบัลลังก์สี่เหลี่ยม และเสาหานรองรับปล้องไฉน ปลียอดส่วนบนเป็นเม็ดน้ำค้าง ความสูงประมาณ 10 เมตร มีระเบียงล้อมรอบองค์ระฆัง 2 ชั้น มีบันไดขึ้น 2 ข้าง ลานด้านล่างโดยรอบปูด้วยกระเบื้องดินเผา สีอิฐ ด้านหนึ่งของพระเจดีย์กลางน้ำติดลำน้ำระยอง ส่วนอีกด้านเป็นส่วนที่ติดกับป่าชายเลนหนาทึบ ปัจจุบันมีสะพานตัดข้ามจากฝั่งไปยังเกาะสะดวกมากขึ้น

พระเจดีย์กลางน้ำ ทางกรมศิลปากรประกาศขึ้นทะเบียนเป็นโบราณสถานเมื่อ วันที่ 17 ธันวาคม พ.ศ. 2544 ในพื้นที่ 13 ไร่ พระเจดีย์กลางน้ำเป็นที่เคารพสักการะของชาวระยองเป็นอย่างมาก ในคืนวันเพ็ญเดือนสิบสองของทุกปี จะมีงานประเพณี "งานห่มผ้าเจดีย์กลางน้ำ" มีขบวนแห่มาทางแม่น้ำ ในพิธีมีการใช้ผ้าสีแดง ความยาว 6 เมตร ห่มองค์เจดีย์ตรงเรือนทาสทรงระฆังคว่ำ เพื่อเป็นการสักการะ บูชาองค์พระเจดีย์ นอกจากนี้ยังมีการจัดแข่งเรือยาว และลอยกระทงประจำปี ซึ่งจัดสืบทอดกันมานานกว่า 60 ปี

นอกจากนี้บริเวณพระเจดีย์กลางน้ำ ยังมีสถานที่ท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์ อยู่ในส่วนของ "ศูนย์การเรียนรู้ป่าชายเลน พระเจดีย์กลางน้ำ" ภายใต้โครงการรักษ์ป่าชายเลน ที่สนับสนุนงบประมาณโดยโรงไฟฟ้าบีแอลซีพี เป็นเส้นทางเดินศึกษาธรรมชาติบริเวณป่าชายเลน มีสะพานปูน กั้นรั้ทั้งสองข้างทางเดิน ยาวประมาณ 200 เมตร ทอดยาวตามแนวป่าชายเลน เพื่อให้ได้ศึกษา เรียนรู้ระบบนิเวศของป่าชายเลย