เมืองเพนียด เป็นเมืองเก่าแก่ และเป็นร่องรอยทางประวัติศาสตร์ของจันทบุรี ที่มีความเป็นมานานกว่า 1,300 ปี เป็นสถานที่เหมาะกับการเที่ยวชมด้านประวัติศาสตร์ และศิลปะวัฒนธรรม และยังมีพิพิธภัณฑ์ที่อยู่ในบริเวณวัดทองทั่ว ที่มีชิ้นส่วนของทับหลังที่เก่าแก่ที่สุด โบราณสถานเมืองเพนียด สามารถแวะได้สะดวก อยู่ห่างจากตัวเมืองแค่ 5 กิโลเมตร และอยู่ไม่ไกลจากน้ำตกคลองนารายณ์ และน้ำตกพลิ้ว
โบราณสถานเมืองเพนียด ตั้งอยู่บริเวณเชิงเขาสระบาป หมู่ 4 ตำบลคลองนารายณ์ อำเภอเมือง จังหวัดจันทบุรี ติดกับวัดทองทั่ว และอยู่ในเส้นทางเดียวกับทางไปน้ำตกพลิ้ว ห่างจากตัวเมืองจันทบุรีเพียง 5-6 กิโลเมตร
เมืองโบราณเพนียด หรือที่บางคนเรียกว่าเมืองกาไว หรือเมืองพระนางกาไว เป็นเมืองโบราณของจันทบุรีที่เคยมีความเจริญรุ่งเรืองอยู่ในช่วงกว่า1000 ปีก่อน จากหลักฐานต่างๆ สันนิษฐานว่า เป็นเมืองที่มีมาตั้งแต่สมัยอาณาจักรขอมโบราณ ประมาณพุทธศตวรรษที่ 12 ในช่วงที่ดินแดนแถบจันทบุรีได้รับอิทธิพลจากขอม จนถึงช่วงพุทธศตวรรษที่ 18 (ประมาณปี พ.ศ. 1763) เมื่ออาณาจักรเขมรล่มสลายลง จึงมีการเปลี่ยนแปลงตัวเมือง จากบริเวณเมืองเพนียดเดิม ย้ายเมืองไปตั้งใหม่ไปที่บ้านหัววัง ตำบลพุงทะลาย (ปัจจุบันคือตำบลจันทนิมิต) ทางฝั่งตะวันออกของแม่น้ำจันทบุรี และมีการขนย้ายศิลาแลงบางส่วนออกไป ทำให้เมืองเพนียดได้ถูกทิ้งร้าง ต่อมากรมศิลปากรได้ขึ้นทะเบียนโบราณสถานไว้เมื่อวันที่ 8 มีนาคม พ.ศ. 2478 ปัจจุบันเหลือให้เห็นเพียงลักษณะของแนวกำแพงศิลาแลง คันดิน และบาราย ส่วนตัวปราสาทหินได้หายไปจนไม่เห็น พื้นที่บางส่วนของเมืองเพนียด ถูกชาวบ้านจับจอง ปลูกสร้างบ้านเรือน และกลายเป็นพื้นที่ทำกิน ทำนา และเป็นสวนผลไม้ ครอบพื้นที่โบราณสถาน ส่วนโบราณวัตถุที่ค้นพบที่เมืองเพนียด ได้ถูกนำไปเก็บไว้ที่พิพิธภัณฑ์วัดทองทั่ว และพิพิธภัณฑ์สถานแห่งชาติ กรุงเทพฯ
(ข้อมูลจาก วัดทองทั่ว)
เมืองโบราณเพนียด อยู่บริเวณที่ราบฝั่งตะวันตกของเชิงเขาสระบาป เป็นบริเวณที่มีลำคลองจากลำน้ำคลองนารายณ์ และคลองสระบาปไหลผ่าน จึงเป็นพื้นที่เหมาะกับการเพาะปลูก และเหมาะกับการตั้งชุมชนในสมัยนั้น จากภาพถ่ายทางอากาศ และร่องรอยทางประวัติศาสตร์ พบว่าเมืองเพนียด มีแผนผังเป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า ขนาดกว้าง 1 กิโลเมตร ยาว 2 กิโลเมตร มีเค้าโครงถนนโบราณ แนวกำแพงโบราณ และคูน้ำโดยรอบ ซึ่งเกือบทั้งหมดแทบไม่เหลือให้เห็นแล้ว
- แนวกำแพงทางเหนือถูกถนนสุขุมวิทตัดผ่านในแนวเฉียง
- แนวคันดินทางด้านทิศใต้ของเมือง พอเหลือให้เห็นอยู่บ้าง มีความสูงประมาณ 3 เมตร ยาว 50 เมตร และเหลือแนวกำแพงศิลาแลง ขนาดกว้าง 16 เมตร ยาว 26 เมตร สูง 3 เมตร มีลักษณะเหมือนสระน้ำรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า ซึ่งสันนิษฐานว่าเป็นส่วนของบาราย ที่เป็นที่กักเก็บน้ำ โดยทั่วไปมักจะอยู่ใกล้ตัวปราสาทหิน สำหรับใช้ในการประกอบพิธีกรรมทางศาสนา
- ทิศตะวันออก ส่วนใหญ่ถูกขุดยกร่องทำเป็นสวนผลไม้ของชาวบ้าน
- ทิศตะวันตก เป็นที่ลุ่มค่อนข้างต่ำมาก ส่วนใหญ่เป็นพื้นที่ทำนา
สิ่งที่น่าสนใจบริเวณโบราณสถานเมืองเพนียด
- วัดทองทั่ว (อยู่ห่างจากโบราณสถาน ประมาณ 400 เมตร)
- พิพิธภัณฑ์วัดทองทั่ว (อยู่ในวัดทองทั่ว)
- โบสถ์เก่าสมัยอยุธยา (อยู่ติดกับโบสถ์ใหม่วัดทองทั่ว)
- เจดีย์ทรงกลมสมัยอยุธยา (อยู่ข้างโบสถ์)
โบราณสถานเมืองเพนียด อยู่ใกล้วัดทองทั่ว เส้นทางเดียวกับไปน้ำตกพลิ้ว หากออกมาจากตัวเมืองจันท์ ใช้ถนนเบญจมราชูทิศ หรือถนนท่าหลวง ออกไปทางเส้นสุขุมวิท แล้วเลี้ยวขวาไปทางจังหวัดตราด
ใช้เส้นสุขุมวิท
1 | ใช้เส้นทางถนนสุขุมวิท (ทางหลวงหมายเลข 3) พอเจอสามแยกปากแซง ให้เลี้ยวขวา (ไปทางจังหวัดตราด) |
2 | ตรงไปสักระยะจะถึงป้ายหลักกิโลเมตรที่ 338 จึงเลี้ยวขวาเข้าซุ้มประตูเข้าวัดทองทั่ว (ก่อนหน้านั้นจะผ่านศูนย์ Toyota และ สะพานเล็ก ๆ ก่อน) |
3 | จากนั้น ตรงต่อไปจะเจอสามแยกแรก ให้เลี้ยวขวา |
4 | พอเลี้ยวแล้ว ตรงไปอีกหน่อย จะถึงสามแยกโรงเรียนวัดทองทั่ว ให้เลี้ยวซ้าย |
5 | หลังจากเลี้ยวมาแล้ว ตรงไปอีกนิด จะเจอทางเข้าโบราณสถานเมืองเพนียด ด้านซ้ายมือ |
จากตัวเมืองจันทบุรี
1 | หากออกจากตัวเมืองจันทบุรีทางถนนท่าหลวง ข้ามสะพานข้ามแม่น้ำจันทบุรี แล้วไปจนสุดถนนท่าหลวง จะถึงถนนสุขุมวิทตรงแยกเกาะรงค์ จึงเลี้ยวขวาไปทางตราด * หากออกจากเมืองทางถนนเบญจมราชูทิศ (ผ่านตลาดพลอย) ข้ามสะพานตรีรัตน์แล้วตรงไปจนสุดทาง จะถึงถนนสุขุมวิทตรงแยกศักดิ์ชัย จึงเลี้ยวขวาไปทางตราด |
2 | จากนั้น ตรงตามถนนสุขุมวิทไปอีกประมาณ 1 กิโลเมตร ถึงป้ายหลักกิโลเมตรที่ 338 จึงเลี้ยวขวาเข้าซุ้มประตูวัดทองทั่ว (ถนนเทศบาล ซอย 26) |
3 | เลี้ยวแล้ว ตรงต่อไปอีกประมาณ 500 เมตร ถึงสามแยกหน้าโรงเรียนวัดทองทั่ว เลี้ยวซ้ายไปอีก 400 เมตร โบราณสถานจะอยู่ทางซ้ายมือ |
สอบถามรายละเอียดเพิ่มเติม
วัดทองทั่ว
ที่อยู่ หมู่ 4 ตำบลคลองนารายณ์ อำเภอเมือง จังหวัดจันทบุรี 22000
ติดต่อ 039-325-763